Osiński Saturnin (1879–1947), działacz niepodległościowy, samorządowy i polityczny, senator RP. Ur. 7 IV w Warszawie. Tu uczęszczał do szkoły średniej, lecz jej nie ukończył z przyczyn natury politycznej. Od r. 1897 przebywał na emigracji w Szwajcarii; w Genewie należał do Tow. Młodzieży Postępowej i Tow. Emigracyjnego. Przed pierwszą wojną światową wrócił do kraju i zamieszkał w Lublinie. Związał się tu z organizacjami niepodległościowymi. Działał zwłaszcza w Komitecie Wykonawczym Zjednoczonych Stronnictw Niepodległościowych Ziemi Lubelskiej, powstałym w grudniu 1914. Należał również do grupy kierowniczej Wydziału Narodowego Lubelskiego, reprezentacji politycznej organizacji niepodległościowych, działającej w l. 1915–17 w części Król. Pol. okupowanego przez Austro-Węgry. W okresie pierwszej wojny światowej był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. Działał również w zatwierdzonym w październiku 1916 przez władze austriackie Tow. Gimnastycznym «Sokół Polski», w którym początkowo wpływy polityczne piłsudczyków były większe niż narodowych demokratów. O. starał się wraz z Juliuszem Poniatowskim pozyskać członków Towarzystwa (w r. 1918 liczyło samych tylko przeszkolonych wojskowo sokołów stukilkudziesięciu) dla koncepcji politycznych Piłsudskiego; prowadził w Towarzystwie m. in. polemiki z działaczem pasywistycznego Zjednoczenia Narodowego Ryszardem Wojdalińskim. W kolejnych trzech kadencjach O. był wybierany do Zarządu Towarzystwa: 21 X 1916 – jako zastępca prezesa, 17 III 1917 – członek Zarządu bez przydziału funkcji, 28 III 1918 – zastępca skarbnika. O., wraz m. in. z Przemysławem Podgórskim, zabiegał także o wpływy piłsudczyków w Klubie Mieszczańskim, działającym po zatwierdzeniu statutu we wrześniu 1916 przez władze okupacyjne głównie wśród inteligencji i kupców Lublina. Stowarzyszenie Kupców Polskich Oddział w Lublinie wybrało O-ego na Zgromadzeniu Kupców m. Lublina w skład Komitetu Redakcyjnego swego organu prasowego, dwutygodnika „Przegląd Handlowy”. O. pełnił funkcję jego redaktora w pierwszym etapie przed przerwą w wydawaniu pisma – od 15 VIII do 15 IX 1919.

Ważne miejsce w życiu O-ego zajmowała działalność samorządowa oraz praca w stowarzyszeniach pracowniczych i w spółdzielczości. W pierwszej kadencji Rady Miejskiej m. Lublina (1916–18), stanowiącej w latach wojny namiastkę lokalnego parlamentu i rządu, był jej wyróżniającym się aktywnością radnym, wybrany z drugiej kurii kupców i przemysłowców. Nie później jak od 9 IV 1922 do 1 XII 1927 był szefem Wydziału Opieki Społecznej Magistratu m. Lublina. Za szefostwa O-ego Wydział ten, będący pod dużymi wpływami radnych z Polskiej Partii Socjalistycznej, mimo iż w Radzie III kadencji przewagę mieli przedstawiciele prawicy społecznej, wyróżniał się aktywnością i zakresem działania dla najbardziej potrzebujących, jak prowadzenie bezpłatnych i tanich kuchni miejskich, 5 zakładów opiekuńczych, 6 przedszkoli, pośrednictwa pracy, leczenie ubogich chorych na koszt miasta. Jako prezes Związku Zawodowego Pracowników Komunalnych (Miejskich) RP Oddział w Lublinie prowadził m. in. w r. 1922 walkę, nie wyłączając strajku, o poprawę warunków bytu dla pracowników Magistratu. Wchodził ponadto do Zarządu Stowarzyszenia Urzędników Państwowych w Lublinie i do Zarządu Związku Pracowników Stowarzyszeń Spółdzielczych w Lublinie. W Lubelskiej Spółdzielni Spożywców, za czasów dużych w niej wpływów Jana Hempla, pracował w pięcioosobowej Komisji Rewizyjnej (wybrany 15 IV 1917).

Partyjnie O. związał się, po przejściowej przynależności do Narodowego Związku Robotniczego, z Polskim Stronnictwem Ludowym (PSL, od listopada 1918 PSL-«Wyzwolenie»). Utrzymywał z nim kontakty już w r. 1916 i wraz z ks. Wacławem Kościelniakowskim wspierał finansowo jego organ prasowy „Polskę Ludową”. Od r. 1917, już jako członek Stronnictwa, wiązał się mocniej z jego pracami. Dn. 6 XI 1918 w mieszkaniu O-ego przy ul. Ogrodowej 6 obradowali przybyli do Lublina członkowie mającego tu niebawem powstać Tymczasowego Rządu Ludowego RP. W czasie wojny polsko-radzieckiej 1920 r. służył w stopniu plutonowego w 1. p. szwoleżerów. W r. 1922 był pełnomocnikiem listy kandydatów na posłów z ramienia PSL-«Wyzwolenie» w okręgu 26 – Lublin, Chełm, Lubartów i listy kandydatów tegoż Stronnictwa do senatu z woj. lubelskiego. Kandydował z niej na drugim miejscu i 12 XI 1922 został obrany senatorem. W Klubie Senackim PSL-«Wyzwolenie», złożonym z 8 senatorów, pełnił w jego 3-osobowym prezydium funkcję sekretarza. Był członkiem Komisji Administracyjnej i referentem kilku ustaw z zakresu spraw administracyjnych i finansowych. Działał w powstałym w r. 1923 Klubie Demokratycznym w Lublinie. W l. 1928–9 pracował w Państwowym Urzędzie Pośrednictwa Pracy w Lublinie, a od r. 1930 w Urzędzie Wojewódzkim w Nowogródku. W czasie drugiej wojny światowej pracował w aparacie Delegatury Rządu w Lublinie. Aresztowany przez Rosjan, był więziony w Charkowie i Riazaniu; zmarł we wrześniu 1947 w obozie w Borowiczach (ZSRR).

Mościcki – Dzwonkowski, Parlament RP 1919–27, wkładka XXIII po s. 204 (fot.), 257; Kto był kim w Drugiej RP?; Rzepeccy, Sejm i senat 1922–7, s. 420 (fot.), 423, 537, 539; Giza, Władze stronnictwa lud., s. 607; – Dzieje Lublina, L. 1975 II; 50 lat Lubelskiej Spółdzielni Spożywców, W. 1963 s. 27; Rek T., Ruch ludowy w Polsce, Wyd. 2., W. 1947 II; – Bogusławski A., Ruch ludowy w czasie wojny 1914–1918 w Królestwie Polskim w świetle wspomnień, „Roczn. Dziej. Ruchu Lud.” 1959 nr 1 s. 284; – „Dzien. Zarządu m. Lublina” 1922 nr 3 s. 16, 1928 nr 1 s. 2; „Przegl. Handl.” 1919 nr 1 s. 3, nr 2 s. 5, nr 3 s. 5; „Wyzwolenie” 1922 nr 44 s. 515, 517, nr 48 s. 569; „Ziemia Lub.” 1922 nr 273 s. 2, nr 321 s. 2, nr 323 s. 4; – B. PAN w Kr.: rkp. 7861 (Wojdaliński R., Wspomnienia lubelskie z lat 1914–1918 na tle ogólnej sytuacji politycznej, mszp. s. 82, 143, 144, 146–149); – Informacje Leona Chajna z W.

Jan Molenda